Blog

<blockquote><p>“فیلم وەک خەون، فیلم وەک مۆسیقا. هیچ هونەرێک هێندەی سینەما بە ئاگاییماندا تێناپەڕێت، ڕاستەوخۆ بەر هەستەکانمان دەکەوێت، بەرەو قووڵترین ژوورە تاریکەکانی ڕۆحمان دەڕوات.”</p><p>ئینگمار بێرگمان</p><p><br></p></blockquote><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">سینەما، کە زۆر جار بە هونەری حەوتەم ناوی دەهێنرێت، یەکێکە لە هونەرە نوێیەکان. نوێ بە ئەندازەی مێژووی درێژی مرۆڤایەتی لەگەڵ کایەی هونەردا. ئێمە هەر ١٣٠ ساڵێکە سینەما دەناسین. گەلانی سەردەست و پێشڕەوی وەک فەڕەنسی و ئەمریکایی، لە سەرەتای سەرەتاوە تا ئێستا دەستی باڵایان لە دروستکردن و پەرەپێدانی و گەشەپێدانی ئەم هونەرەدا هەبووە. هەرچی گەلانی تری دونیاشە، کەم تا زۆر بەشدار و چالاک بوون و هەن. چەندین وڵات هەن کە خاوەن قوتابخانە و ڕێبازی سینەمایی تایبەت بە خۆیانن. وەک: ڕووسیا و ئیتاڵیا و ئەڵمانیا و.. هتد. گەلێک یان وڵاتێک دەتوانێ خاوەنی ژمارەیەکی زۆری فیلم بێت بەڵام هێشتا خاوەنی سینەما نەبێت. خاوەنی سینەما نەبێت بەو مانایەی سینەما لە وڵاتەکەدا نەبووبێت بە جۆرێک لە پیشەسازی، یان قوتابخانەیەکی سینەمایی ئەوتۆ بوونی نەبێت کە ببێتە ئامرازێک بۆ نیشاندان و پەخشانکردنی کلتوور و شوناسی ئەو گەل و وڵاتە.</span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">میللەتانی سەردەستی جیهان، گەلێک لە مێژە لە گرنگی و گەورەیی و کاریگەری سینەما تێگەیشتوون و دەزانن یەک لە گەورەترین ئامرازەکانی دونیای ئەمڕۆ بۆ خۆناساندن و نیشاندانی کەلتوور و پارێزگاریکردن لە شوناسی گەل و نەتەوە، سینەمایە. ئەوروپا بە گشتی لانکەی سینەمایە، هەرچی ئەمریکاشە بە دروستکردنی هۆڵیوود لە بیستەکانی سەدەی بیستدا، سەلماندی کە سینەما چەند گرنگە بۆی. ڕۆڵی سینەما لە وڵاتانی ئەوروپا بەڵگەی حاشاهەڵنەگری لەسەرە. شۆڕشی قوتابیانی فەڕەنسا یەکێک بوو لەو ڕووداوانەی کە بە تەواوی کاریگەری سینەمای بەسەرەوە بوو.(٣) ئیتاڵیا و سوید و ڕووسیا و ژاپۆن و بەڕیتانیا و زۆر وڵاتی تر هەر لە سەدەی ڕابردووەوە بە وردی دەستیان کردووە بە کارکردن لەسەر سینەما و کاریگەری سینەماش بەسەر هەموو ئەو وڵاتانەوە، وەک هێزێکی کەلتووری و سیاسی و ئابووری، دیارە. بێگومان ئەمانەش ئاسان نەبوون و بێ کاری زۆر و پلانی ورد هیچ یەک لەو وڵاتانە نەیانئەتوانی سینەما بکەنە ئەو چەکەی کە ئێستا بۆتە بەشێک لە بوونیان.</span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">تا ئێستا ئێمە وەک کورد ناتوانین بڵێین خاوەنی سینەماین. ڕاستە فیلممان هەیە، لێرە و لەوێ هەوڵدراوە و دەدرێت، بەڵام سینەمای کوردی بە مانا و تایبەتمەندییەکانییەوە، تا ئێستا بوونی نییە. یەکەم فیلمی کوردی لە مێژوودا دروستکرابێت فیلمی (زاری) یان (زەرێ)یە. هامۆ بەگ نەزەریانی ئەرمەنی ساڵی ١٩٢٦-١٩٢٧ کاری دەرهێنانی بۆ کردووە. فیلمەکە چیرۆکی خۆشەویستی سەیدۆ و زەرێ دەگێڕێتەوە لە گوندێکی کوردە ئێزیدییەکانی ئەرمینیای پێش شۆڕشی ١٩١٧ی ڕووسیا.(٢) وەک ئەرشیڤ، دەتوانین بڵێین یەکەم فیلمی کوردییە لە مێژووی سینەمادا. بەڵام ئاخۆ چ شتێک وا دەکات بتوانین بە فیلمێک بڵێین کوردی؟ </span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">ئەم پرسیارە پرسیارێکی ئاڵۆز و فرەڕەهەندە. ناتوانین بە ئاسانی پەنجە بخەینە سەر یەک ڕەهەند و تایبەتمەندی فیلمێک و بڵێین لەبەر ئەم هۆکارە ئەم فیلمە کوردییە. چونکە ئێمەی کورد، جیاواز لە گەلانی خاوەن دەوڵەت لە دونیادا، جوگرافیایەکی یاسایی یەکگرتوومان نییە تا لە ناویدا شوناسمان جێگیر و پارێزراو بێت. ئەوەی تا ئێستا هەیە کۆمەڵێک هەوڵی تاکە کەسییە لە پارچەکانی کوردستاندا بۆ دروستکردنی جۆرێک لە سینەما کە تیایدا مرۆڤی کورد بتوانێت چیرۆکی خۆی بگێڕێتەوە و پێناسەی خۆی بکات. یەک لەو نمونانە (یڵماز گیونەی)ە. کە زۆرینەی فیلمەکانی بە زمانی تورکی و کەرەستەی تورکی و ستافی زۆرینە تورک دروست کردووە. بەڵام ناتوانین بڵێین فیلمەکانی تورکین، چونکە کورد و کوردستان چەقی ناوەڕۆک و ناواخنی چیرۆکی فیلمەکانی ئەون.</span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">کەواتە یەکێک لەو تایبەتمەندییانەی وا دەکات بتوانین بە فیلمێک بڵێین ‘کوردی’ ئەوەیە کە فیلمەکە خاوەنی وتارێکی کوردی بێت، یان خەریکی گێڕانەوەی چیرۆکێکی کوردی بێت، یان خەریکی نیشاندانی مێژوو و شوناسی کوردی بێت. جگە لە (گیونەی) چەند دەرهێنەرێکی تری وەک (بەهمەنی قوبادی، کازم ئۆز، تەهای کەریمی، شەوکەت ئەمین، هونەر سەلیم) و چەندانی تر توانیویانە مشتێک بۆ سەر خەرمانی سینەمای کوردی زیاد بکەن. ئەمە جگە لە چەندین هەوڵی تری سینەمایی، کە کەوتوونەتە پەراوێزەوە.</span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">لە باشووری کوردستاندا و لە چوارچێوەی چوار پارێزگای (هەولێر، سلێمانی، دهۆک و هەڵەبجە) ژمارەی هۆڵەکانی سینەما سنووردارن. زیاتر لە وڵاتانی تری دونیا ئێستا سینەما لە کوردستان سینەمای ناو ماڵەکانە و سینەمای تاکەکەسییە. لە ڕێگەی ئامێرەکانی وەک کۆمپیوتەر و تەلەڤزیۆن و مۆبایلەوە سینەما ئەزموون دەکرێت. ئەمە یەکێکە لە هۆکارە بنەڕەتییەکانی دروست نەبوونی سینەما لە کوردستان. چونکە بە بێ هۆڵی سینەما ئاستەمە بتوانی کلتووری سینەمایی دروست بکەیت. بە بێ کلتووری سینەماییش ئاستەمە هۆشیاری سینەمایی و بە بێ هۆشیاریی سینەماییش ئاستەمە خودی سینەما خۆی دروست بکەیت. هەڵبەت هۆکارگەلی دیکە زۆرن کە وا دەکەن سینەما لە کوردستان بەرەو پێش نەڕوات و پەرە نەسەنێت. </span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">یەکێکی دیکە لەو هۆکارانەی وای کردووە سینەما لە کوردستان لە گەشەسەندن بکەوێت نەبوونی ئەکادیمیا و قوتابخانە و فێرگەی سینەمایی پیشەگەرە کە تیایدا کادیری سینەمایی لە بوارە جیاوازەکانی فیلمسازیدا دروست بکات. ڕاستە کوردستان خاوەنی کۆلێژ و زانکۆی هونەرە و لە ناویشیاندا بەشی سینەمای هەبووە و هەیە، بەڵام ئەم ناوەندانە تا ئێستا نەیانتوانیوە جموجۆڵێکی سینەمایی ئەوتۆ دروست بکەن. ئەوەی هەیە تەنها چەند هەوڵێکە بۆ دروست کردنی چەند فیلمێک. </span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">لەبەر ئەوەی مێژووی هونەری گەلانی جیاواز لە هەندێک باردا دەتوانێت مێژوویەکی هاوبەش و جیهانیی بێت، کەواتە ئێمەش وەک کورد دەتوانین سوود لەو مێژووە هاوبەشە وەرگرین و لە ڕێگەیەوە کار لەسەر دروستکردنی سینەمای کوردی بکەین تا بتوانین وەک ئامرازێکی نەتەوەسازی و نیشتیمانسازی کەڵکی لێ وەربگرین. </span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">یەکێک لەو هۆکارانەی دەتوانێت کارئاسانی و کۆمەک بکات لە دروستکردن و بنیاتنانی سینەمای کوردیدا ئەوەیە کە ئێمە گەلێکی زیندوو و دانەبڕاوی ناو مێژووی جیهان و مێژووی گەلانی مێسۆپۆتامیاین. زمان و کلتوورمان دوای مێژوویەک لە داگیرکاری و پارچەپارچەبوون، هێشتا زمان و کلتوورێکی تایبەت و جیاوازە، بە بەراورد بە گەلانی تری ناوچەکە، وەک عەرەب و تورک و فارس. هۆکارێکی یارمەتیدەری تر ئەوەیە کە کورد خاوەنی چیرۆکگەلێکی بێ شومارە، کە ئەمانە دەتوانن ڕێگەی درێژمان بۆ کورت بکەنەوە و وەک چیرۆک سوودیان لێ وەرگرین. بێگومان ئەم هەمووە چیرۆکەش زادەی چەندین ڕووداو و کارەساتی گەورەیە کە بە درێژایی مێژوو بەسەرماندا هاتووە. ئەمە جگە لە هەموو ئەو شۆڕش و ڕاپەڕین و بەرهەڵستیانەی کە بزووتنەوە یەک لە دوای یەکەکانی کوردایەتی لە قۆناغە جیاوازەکاندا بەرامبەر بە هێزە داگیرکەرەکان بەرپایان کردوون. </span></span></h3><h3 class="p1" dir="rtl"><span class="s1"><span class="Apple-converted-space">بنیاتنانی سینەما لە سەردەمی ئێستاماندا کە سەردەمێکی ئاخنراوە بە داهێنانە تەکنەلۆژییەکان، پێدەچێت لە هەر کات و سەردەمێکی تر ئاسانتر بێت. ئەوەی پێویستە بۆ دروستکردنی سینەمای کوردی لەمانەی خوارەوەدا کۆ دەبێتەوە: هۆشیاری کۆمەڵایەتی بۆ سینەما، زەمینەسازی کلتووری و ڕووناکبیری بۆ سینەما، دروستکردنی کادیری فیلمسازی، هاوردەکردن و دروستکردنی ژێرخانی ئەلیکترۆنی، دابینکردنی ژێرخانی ئابووری، پلان بۆ پەرەپێدانی سینەما لەسەر ئاستی وەزاری و حکومی، دروستکردنی هۆڵی سینەما، کارئاسانی لە لایەن دامەزراوە حکومییەکان بۆ سینەماکار و فیلمسازانی کوردستان. هۆشیاری تاک و کۆمەڵگەش لە بەرامبەر سینەمادا، دەشێت خۆکارانە بکەوێتە دوای هەموو ئەمانەوە. چونکە هەوڵە سینەماییەکانی ڕابردوو ئەوەیان بۆ سەلماندووین کە وەک هەر جێگایەکی تری دونیا، بینەر لە کوردستانیش بوونی هەیە و تینووی بەرهەمی سینەمایی کوردیین</span></span></h3><p><br></p>

سینەما و شوناس: خوێندنەوەیەک بۆ سینەمای کوردی

<h3 class="p2" dir="rtl">پەتای کۆڤید١٩ بۆتە هەڕەشەیەکی جیهانی لەسەر بەرگری لە بەرامبەر دژە میکرۆبی،&nbsp; بەهۆی بەکارهێنانی بەربڵاو و بێ جیاوازی دەرمانی دژە زیندەیی و دژە میکرۆب. نەبوونی دڵنیایی لە دەستنیشانکردنی نەخۆشی لە ماوەی پەتاکەدا بووە هۆی زیادەڕۆیی لە ڕەچەتە، زۆرێک لە تووشبووانی کۆڤید-١٩ چارەسەری دژە میکرۆبییان وەرگرتووە سەرەڕای ئەوەی ڕێژەیەکی کەمیان تووشبوونیان بە هەوکردنی بەکتریا یان قارچک پشتڕاستکردووەتەوە. بەرزبوونەوەی ماددە پاتۆجینەکانی بەرگریکەر بە&nbsp; دژە زیندەیی لە نێوان نەخۆشانی کۆڤید-١٩دا جەخت لەسەر پێویستی&nbsp; بەکارهێنانی وریایانەی دەرمانە دژە زیندەییکان دەکات بە&nbsp; بەرزکردنەوەی ڕێژەی چاودێریکردن و شێوازەکانی ڕێنماییکردنی دەرمان.</h3><h3 class="p2" dir="rtl">گشتگیری پەتای کۆڤید-١٩ بووە هۆکاری چەندین گۆڕانکاری ڕیشەیی لە شێوازەکانی چاودێری تەندرووستی و لەوانەش دانانی ڕێوشووێنی بەهێزتری خۆپارێزی لە تووشبوون، بەرەوپێش بردنی ڕێکارەکانی دەستنیشانکردنی نەخۆشی، و دووبارە دابەشکردنەوەی سەرچاوەکانی چاودێری تەندروستی. هەروەها، ئەم پەتایە فشارێکی گەورەی خستە سەر سیستەمی چاودێری تەندروستی لە سەرانسەری جیهاندا، لە ئەنجامدا سەرنجەکان دوورخرانەوە لە بەرنامەکانی بەڕێوەبردنی دژە میکرۆب.ئەم وتارە لە کاریگەریەکانی کۆڤید ١٩ لەسەر بەرگری دژە میکرۆبی دەکۆڵێتەوە وگرنگی تیشک خستنە سەر&nbsp; ئەو مەترسیە تازە پەیابووە بەرجەستە دەکات.</h3><h3 class="p2" dir="rtl">بەرگری دژە میکرۆبی دەستەواژەیەکی فراوانە بۆ بەرگری لە نێوان جۆرە جیاوازەکانی وردە زیندەوەران (بۆ نموونە، بەکتریا، ڤایرۆس، مشەخۆر، یان قارچک). کە بەرگریکردن بەرامبەر دەرمانە دژە زیندەیەکانی وەک دژە بەکتریا، دژە ڤایرۆس، دژە مشەخۆر و دژە قارچک دەگرێتە خۆ. وردەئۆرگانیزمە بەرگریکارەکان بە هۆی بازدان لە بۆماوە مادەکانیان یان بەدەستهێنانی جینی جوڵاوەوە درووست دەبن کە هەڵگریی جینی بەرگریکارن. بۆیە ئەمە دەتوانێت بەبێ گوێدانە بوونی دژە میکرۆبەکان ڕووبدات. بەهەرحاڵ، بەرکەوتن لەگەڵ ئەو جۆرە دەرمانانە دەبیتە هۆکاری فراوان بوون و گەشەکردنی نەخۆشخەرە (پاتۆجین) بەرگریکارەکان (Prestinaci, 2015). ڕەچەتە پێدانی نەگونجاو چ بەهۆی ڕێنماییە کۆناکەنەوە بێت یان فشار لەسەر دەرمانساز، بەردەست بوونی دەرمانی دژە زیندەیی بەبێ ڕەچەتەی پزیشک، یان خۆ دەرمان کردن، هۆکاری ئەمانە نەبوونی هۆسیاری تەندرووستیە سەبارەت بەو مەترسییە جیهانییەی کە بەرگری دژەزیندەیی بۆ کۆمەڵگاکەمان دروستی دەکات. کردە پزیشکییەکانی وەک نەشتەرگەری دەتوانن زۆر قورس بن، یان تەنانەت مەحاڵ بن، بەهۆی بەرگری دژە میکرۆبەوە (هەمان سەرچاوە). لە کۆتایشدا دەبێتە هۆکاری ئەوەی کە تەنانەت نەتوانین هەوکردنەکانیس جارەسەر بکەین کە لدەبێتە هۆی مردن.</h3><h3 class="p2" dir="rtl">مارگرێت چان، بەڕێوەبەری گشتی ڕێکخراوەی تەندروستیی جیھانی لە پێشەکی پلانی کاری جیهانیدا ڕایگەیاند کە"بەرگری دژە میکرۆبی قەیرانێکە کە دەبێت بەوپەڕی خێراییەوە چارەسەربکرێت. لە کاتێکدا کە جیهان پێ دەنێتە نێو قۆناغێکی پێگە خوازانەی نوێی گەشەپێدان دەبێت، ناتوانین ڕێگە بدەین ئەو دەستکەوتانەی بەسەختی&nbsp; بەدەستمان هێناون بۆ تەندروستی بەهۆی شکستی دەرمانە سەرەکییەکانمانەوە لەناو بچن" (٢٠١٥). هەرچەندە، تاقیکردنەوە کلینیکیەکان لە سەرانسەری جیهاندا چارەسەری دژە میکرۆبیان بەکار هێنا لە بەرامبەر کۆڤید ١٩. ژمارەیەکی زۆر لە دەرمانەکان لە خۆپاراستن و چارەسەرکردنی هەوکردنی کۆڤید بەکارهێنراون لەوانە چەندین دژە ڤایرۆس (تێکەڵەی لۆپیناڤیر/ریتۆناڤیر، ڕێمدێسیڤیر، و فاڤیپیراڤیر)، دوو دژە مەلاریا (کلۆرۆکوین و هایدرۆکسیکلۆرۆکوین)؛ ڕێگریکەری ACE2 (لۆسارتان)؛ ماددە بەرگری سەرکوتکەرەکان (تۆسیلیزوماب، لیرۆنلیماب و کۆرتیزۆل)؛ ڕێگریکەری TMPRSS2 (کامۆستات میسیلات)، دەرمانی دژە مشەخۆر (ئیڤەرمێکتین و نیتازۆکسانید)؛ دەرمانێکی ئاڵتونی تێدایە، ئاورانۆفین، گۆڕینی بەرگرییە کە لە سپێسیس و پەتادا بەکاردەهێنرێت (Sepsivac، mycobacterium w (کوشتن بە دەرزی گەرمی)؛ خانە فراوانکراوەکانی منداڵدان (PLX)ی ئەلۆجینیک؛ و پلازمای چاکبوونەوە. (Breining, 2019; Evan, 2019; Caly, 2020; Diederich, 2020; Smith, 2020; Barkama, 2020; Patel, 2021; Mirjalili, 2022; Massai, 2022).</h3><h3 class="p2" dir="rtl">جگە لەوەش لە سەردەمی پەتای کۆڤید١٩ دەست شۆردن بە سابوون و تەعقیمکردنی دەست لە نەخۆشخانەکان بەرە و زیادبوون چوون. بەڵام ئەگەر ئەو بەرهەمانەس لە پێکهاتەیان دا کلۆرهێکسیدین دیگلۆکۆنات یان پێکهاتەکانی ئەمۆنیۆمی چوارەم هەبێت ئەوە بە هەمان شێوە دەبنە هۆی بەرگری دژە زیندەیی.</h3><h3 class="p2" dir="rtl">قۆناغی سەرەتایی بڵاو بوونەوەی پەتاکە بە نا دڵنیایی دەورە درابوو، هەروەها نەبوونی چارەسەرێکی دیار و تایبەت بۆ پەتاکە بووە هۆکار تا پزیشکەکان بە پێی ئەزموونی خۆیان دژە زیندەی بەکار بێنن لە پیناو لەناو بردنی هەوکردنەکە. جگە لەوەش ڤایرۆسی کۆڤید١٩ لە پشکنینی تاقیگەی دەتوانێت خۆی وەک و هەوکردنێکی بەکتریای پیشانبدات، کە ئەویش دەبێتە هۆی نا دڵنیای لە دەستنیسانکردن. دەستنیشان کردنی درەنگ یان دەستنیشان کردن بە هەڵەی ئەو هەوکردنانەی کە لە هەمان کات هەوکردنی بەکتریاییشن لەوانەیە ببێتە هۆکاری ئەوەی کە چارەسەری دژە زیندەیی بۆ بەکاربێت کە ئەگەرێکی بەهێزی درووست کردنی بەرگری دژە میکرۆبی.&nbsp; (Ha et al, 2017) وە لەبەر ئەوەی کە دەرمانی دژە زیندەیی بەشێوەیەکی بەرفراوان بەکارهات لە دژی کۆڤید١٩ قەیارانی بەرگری دژە زیندەیی بەهێزترکرد. دەرمانی دژە ڤایرۆسی وەک ڕێمدێسیڤیر، فاڤیپیراڤیر، و ئەوانی تر زۆر بەکارهێنراون بۆ چارەسەری توشبووانی کۆڤید-١٩. (Smith, 2020; Eroglu, 2021).</h3><h3 class="p2" dir="rtl">لە توێژینەوەیەک کە لەلایەن پەیمانگا پزیشکیەکانی یێڵ و بەشی تەندروستی گشتی کراوە جۆرێک لە سارس کۆڤید ٢ دۆزراوەتەوە کە بەرگری بەرمابەر دەرمانی&nbsp; ڕێمدێسیڤیر هەیە، لە نەخۆشێکی بەرگری لاوازدا کە پێشتر دەرمانی ڕێمدێسیڤیری بۆ بەکارهاتووە. (Gandhi et al, 2022) ئەو کەسانەی کە پێشتر تووشی کۆڤید ١٩ بوون بەرگری لەشیان دابەزیوە و ڕوخاوە بۆیە زۆربەی جار دەرمانی دژە ڤایرۆس بەکار دێنن بۆ نەخۆشیە ڤایرۆسیەکانیان، ئەمە دواتر وایان لێدەکات زیاتر تووشی بەرگری پەرەسەندن بن بەرامبەر بەو چارەسەرەی کە وەریدەگرن. دەشێت کە گرنگی دان بە چارەسەری کۆڤید ١٩ بووبێتە هۆکاری کەمبوونەوەی چاودێریکردنی شێوەازەکانی چارەسەی دژە میکرۆبی، بەهەمان شێوە بۆتە هۆکارێک بۆ ڕێگریکردن لە بەکارهێنانی نەشیاوی دژە زیندەییەکان.&nbsp; ڕەچەتەی ئانتیبایۆتیک(دژە زیندەیی) بۆ ئەو نەخۆشانەی لە ژێر چاودێرین وئەو نەخۆشانەی لە دەرەوەی نەخۆشخانەن بووە هۆی پاشەکشە لە بەرەنگاربوونەوەی بەرگری دژە بەکتریا.(Ha et al, 2017; Hodoșan et al, 2023). بڵاو بوونەوەی ئەو مادە نەخؤشخەرانەی کە بەرگریان بەرامبەر ئەنتی بایۆتیکەکان هەیە لە نێو نەخۆسانی تووشبوو بە کۆڤید ١٩ و هەبوونی هەوکردنی بەکتریای کە لە تاقی کردنەوەکەدا بەردیارکەوتووە جەخت لەسەر بەپەلەیی چارەسەری دژە میکرۆبی دەکاتەوە. دەرەنجامی چەند توێژینەوەیەک دەریخستووە کە نزیکەی ٧٢%ی ئەو نەخۆشانەی کۆڤید-١٩ کە لە نەخۆشخانەکان خەوێنراون چارەسەری دژە میکرۆبییان وەرگرتووە، سەرەڕای ئەوەی تەنها ٨%یان هەوکردنی هاوبەشی بەکتریا یان قارچکیان هەبووە(Rawson et al, 2020). جگە لەوەش دەرمانی دژە زیندەیی جۆراوجۆر وەک ئازیترۆمایسین پێشنیار کراوە بۆ چارەسەری کۆڤید-١٩. نیگەرانی گشتی جەماوەری، جگە لە بەکارهێنانی نەشیاوی دژە زیندەیی، نیگەرانی ئەوەیە کە لە بەسێکی زۆر لە وڵاتە تازە پێگەیشتووەکان هاوڵاتیان ئەنتیبایۆتیکەکانیان بەبێ ڕەچەتەی پزیشکی دەست بکەوێت کە ئەمە خۆی جێگەی نیگەرانیە. بۆ نمونە لە ڕاپۆرتێکدا ڕاگەیێنرا کە زیاتر لە ٦٩٪ تووشبووان بە کۆڤید ١٩ پێش وەرگرتنیان لە نەخۆشخانە دەرمانە دژە زیندەییەکانی وەک سێفتریاکسۆن و ئازیترۆمایسینیان بەکارهێناوە (Zavala-Flores et al, 2020).</h3><h3 class="p2" dir="rtl">بەکارهێنانی بێ جیاوازی دژە زیندەییەکان لە چارەسەری تووشبووانی&nbsp; کۆڤید-١٩، لەگەڵ نەبوونی دڵنیایی لە دەستنیشانکردن و ڕێنماییکردنی ئەزموونی، بوونەتە هۆکار لە بەرزبوونەوەی ماددە نەخۆشخەرەکانیکە&nbsp; بەرگریان بەرامبەر&nbsp; دژە میکرۆبەکان هەیە. ئەو قەیرانە کە خەریکە درووست دەبێت پێویستی بە کرداری بە پەلە هەیە لە پێناو بەهێزکردنی بەرنامەکانی بەڕێوەبردنی دژە میکرۆبی. تەشەنەکردنی ماددە نەخۆشخەرەکانی بەرگریکەر بەرامبەر دژە زیندەییەکان لە نێوان نەخۆشانی کۆڤید-١٩دا جەخت لەسەر پێویستی بەکارهێنانی وریایانەی دژە زیندەیی و چاودێریکردنی وردی شێوازەکانی دەرمانکردن دەکاتەوە. دەبێت هەوڵی کاریگەر بدرێت لە پێناو بڵاو کردنەوەی هۆشیاری سەبارەت بە مەترسی جیهانی بەرگری دژە میکرۆب و گرنگی بەکارهێنانی گونجاوی دژە زیندەیی. بە تێگەیشتن لە مەترسی ئەو بابەتە و هەوڵە هاوبەشەکانی نێوان دابینکەرانی چاوەدێری تەندروستی، داڕێژەرانی سیاسەت، توێژەران و پیشەسازی دەرمانسازی زۆر گرنگن لە چارەسەرکردنی ئەم پرسە و پاراستنمان لە مەترسی دژە زیندەیی بۆ نەوەکانی داهاتوو.&nbsp;</h3><p><br></p>

لە پەتای گشتگیرەوە بۆ بەرگری: دەرئەنجامە نەخوازراوەکانی کۆڤید ١٩ لەسەر کردە دژە میکرۆبیەکان

NSI - KUR

research and analysis

Lato

IBM Plex Sans Arabic

Arvo

<p>ئەم ماڵپەڕە کووکی سەرەکی بەکاردەهێنێت بۆ دڵنیابوون لە کارکردنی دروست</p>

توێژینەوەکان

سینەما و شوناس: خوێندنەوەیەک بۆ سینەمای کوردی

لە پەتای گشتگیرەوە بۆ بەرگری: دەرئەنجامە نەخوازراوەکانی ک...